Günümüzde, internet ve sosyal medya hayatımızın büyük bir bölümünde yer almaktadır. Hakaret suçu da internet ve sosyal medya üzerinden işlenen suçlardan birisidir.
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 125. vd. maddelerinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre;
• Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
• Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
• Fiilin mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıda belirtilen cezaya hükmolunur.
Hakaret suçu instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp vb. uygulamalar ve sosyal medya hesapları aracılığıyla işlenebildiği gibi e-mail göndererek internet üzerinden işlenebilmektedir.
İnternet üzerinden hakaret suçunu teşkil eden fiiller, sözle işlenebileceği gibi yorum, yazı, şekil ve görüntü ile de işlenebilir. Failin kullandığı vasıtalar ile mağduru hedef aldığını bilmesi ve mağdur tarafından bu fiilin öğrenileceğini istemesi gerekmektedir.
1-Huzurda Hakaret-Gıyapta Hakaret
İnternet üzerinden yapılan hakaretlerin bir kısmı huzurda hakaret suçu, bir kısmı da gıyapta hakaret suçu kapsamında cezalandırılmaktadır.
Hakaret suçunun doğrudan mağdurun yüzüne karşı veya doğrudan mağdura yönelmekle birlikte sesli, görüntülü ya da yazılı bir iletişim aracıyla işlenmesi halinde huzurda hakaret suçu oluşur. Huzurda hakaretin gerçekleşebilmesi için mağdurun bizzat failin karşısında olmasına gerek yoktur,hakaretin doğrudan mağdur tarafından öğrenilmiş olması yeterlidir. Hakaret suçunun huzurda işlenmemesine rağmen, kanun tarafından huzurda işlenmiş gibi cezalandırılan hali , ileti yoluyla yapılan hakarettir. TCK’nın 125/2. maddesinde, “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” demek suretiyle, tahkir edici nitelikteki fiilin, ileti yoluyla mağduru hedef alması durumunda failin huzurda hakaret etmiş gibi cezalandırılacağı belirtilmiştir.
Sosyal medya üzerinden edilen hakaret açısından da özellikle mesaj kutusuna direk olarak mesaj göndermek ya da doğrudan kişinin kendi sayfasına gönderilecek şekilde hakaret içerikli bir yazı gönderildiğinde huzurda hakaret suçunu oluşturacaktır. Hakaret e-posta,sms, instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp vb. yolu ile muhataba ulaştırılabileceği gibi, sosyal medya platformları üzerinden paylaşımlara yorum yapılmak suretiyle gerçekleştirilebilir.
Hakaret suçunun mağdurun hazır bulunmadığı bir ortamda işlenmesi halinde ise gıyapta hakaret suçu söz konusu olur. Gıyapta hakaret hedef alınan kişinin şeref ve onurunu zedeleyecek şekilde, en az üç kişiye bu şeref ve onur zedeleyici söylemin bildirilmesidir.Gıyapta hakaret suçunun cezalandırılabilmesi için mağdur dışında en az üç kişiyle ihtilat edilmesi, mağdur dışında üç kişinin hakareti duyması veya öğrenmesi gerekmektedir. Sosyal medya hesapları ve internet üzerinden gıyapta hakaret suçunun meydana gelmesi de olanaklıdır. Özellikle sosyal medyada en az üç kişinin görebileceği şekilde hakaret etme durumunda gıyapta hakaret suretiyle sosyal medyada hakaret suçunun işlenebilir.
2-Aleni Hakaret
İnternet üzerinden yapılan ve sosyal medya hesapları aracılığı ile işlenen hakaret suçlarında aleniyet olması durumunda verilecek ceza 1/6 oranında arttırılmaktadır.TCK 125/4. Maddesinde bu husus; Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır şeklinde açıklanmıştır.
Aleniyetin tespitinde önemli olan husus, hareketin sayısı ve kimliği belirsiz kişilerce algılanabilme imkanının bulunmasıdır.
Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş olur.
Hakaret suçunun alenen işlenmesi , özellikle sosyal medyada çok karşılaşılan bir durumdur. Suçun alenen işlenmesi, çok sayıda kişinin hakaret içeren söylemi öğrenmesine imkan tanımaktadır.
Herkese açık instagram, twitter veya facebook gibi sosyal medya hesabından bir kişiye hakaret edildiği takdirde sosyal medya yoluyla alenen hakaret işlenmiş olacaktır.
3-Sosyal Medya Yada İnternet Üzerinden Hakaret Suçunun İspatı
Hakaret içerikli paylaşımın ekran görüntüsünün alınması en pratik yollardan biridir.
Ayrıca Türkiye Noterler Birliği’nin E-Tespit sistemi üzerinden “yeni tespit” bildiriminde bulunularak internetten hakaret içeren sayfaların tespiti yapabilmektedir.
Diğer bir yöntem ise hakaret içerikli paylaşımları yapan kişinin IP adresinin araştırılarak bulunmasıdır. Ancak birçok sosyal medya uygulamasının şirket merkezi yurt dışında olduğu için IP adreslerini soruşturma birimleri ile paylaşmamaktadırlar. Hakaret içerikli paylaşımları yapan kişinin IP adresi tespit edilir ise bu IP’nin kime ait olduğunun internet servis sağlayıcı veya BTK’dan sorularak öğrenilmesi gerekmektedir. Bu işlemi ancak Cumhuriyet savcıları veya mahkemeler gerçekleştirebilecektir.
4-Hakaret Suçunda Şikayet Süresi
Hakaret suçu şikayete bağlı suçlardan birisidir. Bu sebeple bu suç oluştuğunda ve soruşturma makamları tarafından öğrenildiğinde re’sen soruşturma işlemleri başlatılmayacak, mağdurun şikayeti aranacaktır. Hakaret suçunda şikayet süresi 6 aydır. Mağdur 6 ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
5-Hakaret Suçunda Uzlaştırma
TCK 125/3-a maddesinde düzenlenen kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu hariç, hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikâyetine bağlı olduğundan, kamu görevlisine karşı işlenen hakaret suçu dışındaki hakaret suçları Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. maddesi uyarınca uzlaşma kapsamındadır. Bu nedenle uzlaşma kapsamındaki hakaret suçu için soruşturma veya kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaşma prosedürü uygulanır ve uzlaşma sağlanamaması halinde soruşturma ve kovuşturmaya devam edilir.
6-Hakaret Suçunda Zamanaşımı Süresi
Hakaret suçunda dava zamanaşımı süresi TCK’nın 66. maddesi uyarınca suçun işlenmesinden itibaren 8 yıldır.
7-Hakaret Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Hakaret suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Yetkili yer mahkemesi ise Genel yetki kuralı uyarınca suçun işlendiği yer mahkemesidir.
Leave a Reply