İhale süreçlerinde, ihale yetkilisinin sahip olduğu takdir yetkisi, ihalenin onaylanması veya iptal edilmesi noktasında önemli bir role sahiptir. Danıştay 13. Dairesi, 13 Nisan 2022 tarihli kararında ihale yetkilisinin bu takdir yetkisini kullanırken, hukuka uygun kararlar alması gerektiğini vurgulamıştır. Kararda, ihale yetkilisinin geçerli seçenekler arasından makul ve meşru sebeplerle tercihte bulunması gerektiği belirtilmiş, bu süreçte ihale kanununda belirtilen temel ilkelerin ve idare hukukuna özgü güvenlik ve istikrar ilkelerinin dikkate alınması gerektiğine değinilmiştir.
İHALENİN İPTALİNDE İHALE YETKİLİSİNİN TAKDİR YETKİSİ HAKKINDA
Danıştay 13. Dairesinin 13.4.2022 tarih ve E:2022/1635, K:2022/1630 sayılı kararında; “Aktarılan mevzuat hükümlerine göre, ihale komisyonu kararlarının onaylanıp onaylanmaması konusunda ihale yetkilisinin takdir yetkisinin bulunduğu açık olup, bu yetki kullanılırken hukuken geçerli seçenekler arasından tercihte bulunulması ve işlemin yapılıp yapılmaması noktasında makûl ve meşru sebepler dikkate alınarak karar verilmesi gerekmektedir. İhale işlemleri bakımından idarenin takdir yetkisinin hukuka uygunluğunun denetiminde, 4734 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan temel ihale ilkelerinin gözetilmesi gerektiği gibi, idare hukukuna hâkim olan hukukî güvenlik, idari istikrar gibi ilkelerin de dikkate alınması gerekir.
İhale yetkilisine ihaleyi onaylama ya da onaylamayarak iptal etme konusunda tanınan yetki, ihale işlemlerinin sırf mevzuata uygunluğunu denetlemeye yönelik olmayıp, aynı zamanda ihale konusu işin özelliklerini, benzer işlere ilişkin diğer ihalelerin sonuçlarını ve ihalede oluşan fiyatın piyasa şartlarına uygun olup olmadığını en iyi bilebilecek durumda bulunması nedeniyle ihale yetkilisinin yerindelik denetimi yaparak idare menfaatini koruması amacıyla düzenlenmiştir. Başka bir anlatımla, son kez genel bir değerlendirme yaparak idare menfaatini kollamak üzere ihale yetkilisine sözü edilen yetki tanınmıştır.
Hukuka uygunluk denetiminin yanı sıra yerindelik denetimi de yapan ihale yetkilisi tarafından bu konuda alınan idarî kararın yargısal denetiminin de özellik arz edeceği açıktır. Bu açıdan, 4734 sayılı Kanun’un 40. maddesi ile ihale yetkilisine ihale komisyonu kararlarını onaylama zorunluluğu getirilmemesi nedeniyle anılan madde ile ihale yetkilisine tanınan yetkinin onaylamama yönünde kullanılması hâlinde bu yetkinin kamu yararına uygun kullanıldığının ispatı bakımından, ihale yetkilisince hukuken kesin delil niteliği taşıyan belgelere dayanılması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu nedenle, ihale komisyonu kararını onaylamama veya ihalenin iptali işleminin idarî davaya konu edilmesi hâlinde, gerek davalı idarenin mahkemeye yapacağı açıklamalar ve sunduğu belgeler gerekse mahkemece re’sen yapılacak araştırma sonucunda elde edilen bulgular işlemde kamu yararına aykırılık bulunmadığını ortaya koyar nitelikte ise idarece somut belge sunulmadığından bahisle ihaleyi onaylamama veya ihalenin iptali işleminin iptal edilmemesi gerekir.
Buna göre, idarelerin, hukukî durumda değişiklik yapan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorunda olduklarına yönelik 4734 sayılı Kanun’un 56. maddesinin son fıkrası, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğuna dair 39. maddesi ve ihale yetkilisinin ihale komisyonunun gerekçeli kararını gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal edebileceği yönündeki 40. maddesinde yer verilen kurallar birlikte değerlendirildiğinde, bir ihale hakkında şikâyet ve itirazen şikâyet süreci işletilmiş olsa dahi, idarenin takdir yetkisini söz konusu ihalenin iptali yönünde kullanmasına hukuken bir engel bulunmamaktadır. Böyle bir durumda idare tarafından takdir yetkisinin ihalenin iptali yönünde kullanılmasının açık, anlaşılır, somut ve makûl gerekçelerinin ortaya konulması; idarenin ihalenin iptaline yönelik kararının hukuka uygunluğunun denetiminde ise, idarece açıklanan gerekçelerin, ihale konusu işin niteliğinin göz önünde bulundurulması gerekir.
Sonuç
İhalenin iptali gibi önemli kararların hukuka uygun şekilde alınabilmesi için, ihale yetkilisinin takdir yetkisini doğru kullanması büyük önem taşır. İhale süreçlerinde yaşanabilecek hukuki sorunlarda, bir ihale avukatının rehberliği, idarenin hak kaybı yaşamadan süreci tamamlamasına yardımcı olur.
Leave a Reply